Κάτι που επηρεάζει σημαντικά τη συμπεριφορά όλων μας είναι η επιθυμία να μας υπολογίζουν οι άλλοι. Υπάρχει μήπως κάποιος που να εύχεται ή να θέλει να βρίσκεται σε κατώτερη θέση;
Οι έφηβοι που πιστεύουν ότι βρίσκονται σε κατώτερη θέση έχουν περισσότερες πιθανότητες να αποθαρρυνθούν και να καταφύγουν σε αρνητική συμπεριφορά διεκδικώντας έστω και με τον τρόπο αυτό την αίσθηση ότι είναι άτομα ικανά να διαμορφώσουν τη ζωή τους. Όταν μεταφέρεται στον έφηβο το μήνυμα είτε από το σπίτι είτε από το σχολείο ότι δε δικαιούται να τον σέβονται γιατί σίγουρα θα αποτύχει αν δεν αναλάβουν οι άλλοι (οι γονείς ,οι δάσκαλοι) ή αν δεν υποχρεωθεί να κάνει κάτι, έχει σημαντικη πιθανότητα να νοιώσει ότι του φέρονται σαν παιδί και να νιώσει κατώτερος . Είναι εξαιρετικά δύσκολο να κερδίσουμε τη συνεργασία των εφήβων όταν τους μεταχειριζόμαστε με τρόπους που οι έφηβοι πιστεύουν ότι τους μειώνουν.
Υπάρχουν συνήθως δύο λαθεμένοι τρόποι αντιμετώπισης που χρησιμοποιούν οι γονείς στην προσπάθειά τους να κρατήσουν την αρχηγία:
Ο πρώτος είναι το καλόπιασμα, οι υποχωρήσεις στις απαιτήσεις των εφήβων και να κάνουν πράγματα για λογαριασμό τους προτάσσοντας το ενδιαφέρον και την αγάπη ως επιχείρημα στερώντας το δικαίωμα του αυτοσεβασμού στον έφηβο.Η ειρωνία είναι ότι γονείς που παραχαϊδεύουν, συχνά χάνουν το σεβασμό του εφήβου .
Ο δεύτερος είναι να επιλέξουν το αυταρχικό μοντέλο συμπεριφοράς προσπαθώντας να κάνουν τους εφήβους να συμμορφωθούν. Με τον τρόπο της κριτικής και της τιμωρίας που συμβαδίζουν με αυτή την αντιμετώπιση ο έφηβος νοιώθει αποθαρρημένος αρχικά πιστεύοντας ότι κάτι δεν πάει καλά με τον ίδιο αφού οι γονείς του δεν εμπιστεύονται τον τρόπο που επιλέγει να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες. Στο σημείο αυτό συναντάμε συνήθως τη δεύτερη αντίδραση που είναι η αντίσταση και η χρήση της δύναμης από την μεριά του εφήβου. Όταν η σχέση φθάσει σ΄αυτό το σημείο, υπάρχει διαμάχη . Η συμπεριφορά που θέλει να επιδείξει υπεροχή είναι αυτή που έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη μειωμένη αποδοτικότητα του εφήβου και την δυστυχία των ενηλίκων που επιλέγουν αυτή τη μορφή επικοινωνίας.Έτσι το πιο εύκολο για τον έφηβο προκειμένου να νοιώσει ότι τον υπολογίζουν είναι να αναζητήσει ανεύθυνους τρόπους αλληλεπίδρασης με τους ενήλικες γιατί του φαίνεται πιο δύσκολο να καταφέρει να τον υπολογίζουν με υπεύθυνο τρόπο. Τι πιο εύκολο λοιπόν να νικήσει έναν ενήλικο ή το κατεστημένο πίνοντας περισσότερα οινοπνευματώδη ή καπνίζοντας περισσότερο ή κάνοντας σκασιαρχείο ή βρίζοντας το δάσκαλο;
Ίσως είναι καιρός οι ενήλικες να σκεφτούν και να βρουν ένα νέο τρόπο να διδάξουν στους εφήβους το σεβασμό στην εξουσία και στους άλλους.Όταν ο νέος νοιώσει ότι τον σέβονται οι μεγάλοι έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να μπει στη διαδικασία να σέβεται και αυτός τους μεγάλους .
Η ζωή έχει προκλήσεις και κάθε τόσο καλούμαστε να τις διαχειριστούμε, ο καθένας με τα μέσα που διαθέτει. Αυτό που έχει σημασία είναι αν θα επιλέξουμε να αντιδικούμε γύρω από αυτές ή θα συνεργαζόμαστε για να τις ξεπερνάμε με επιτυχία.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι συζητήσεις για ανοικτές εναλλακτικές λύσεις -σε αντίθεση με τις συζητήσεις για προκαθορισμένες εναλλακτικές λύσεις – είναι πολύ πιο αποτελεσματικός τρόπος ώστε να ληφθούν θετικές αποφάσεις για όλους.
Κατερίνα Τζαβαλιά -Δούλη
Ψυχολόγος