Διαταραχές φωνής και θεραπευτική αντιμετώπιση – Φωνοθεραπεία
Η Θεραπευτική Αντιμετώπιση των Προβλημάτων της Φωνής μας
Η φωνή είναι ένα εξαιρετικά πολύτιμο «μέσο», που αν και οι περισσότεροι τη θεωρούμε δεδομένη, δεν θα έπρεπε. Χρειάζεται κι αυτή κατάλληλη φροντίδα και προσοχή, όπως και κάθε άλλο όργανο του ανθρώπινου σώματος.
Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε αν έχουμε πρόβλημα στη φωνή μας;
Τα προβλήματα της φωνής συμβαίνουν με μια αλλαγή στον ήχο της που συχνά περιγράφεται ως βραχνή, αναπνευστική ή πιεσμένη φωνή. Τα άτομα με προβλήματα φωνής συχνά παραπονιούνται για έντονη φωνητική κόπωση κατά τη διάρκεια της ομιλίας, έντονο βράγχος φωνής, αλλαγή στη ποιότητα της φωνής, απώλεια φωνής (αφωνία) και μερικές φορές για ένα αίσθημα «κόμπου» στο λαιμό.
Τι είναι η Δυσφωνία;
Με τον όρο Δυσφωνία αναφερόμαστε στα συμπτώματα και τη παθολογία του λάρυγγα (π.χ. όζοι, πολύποδας, κύστη, κ.τ.λ.) στο σημείο των φωνητικών χορδών.
Τα πιο συχνά συμπτώματα τα οποία παρατηρούνται είναι βραχνάδα, μειωμένη ένταση και δύναμη φωνής, κόπωση κατά την ομιλία και «κλείσιμο» της φωνής, συχνή αίσθηση ενός ξένου σώματος στο λαιμό («κόμπος στο λαιμό»), ασθενική φωνή ή πιεσμένη παραγωγή φωνής, δυσκολίες στη κατάποση.
Όλοι έχουμε παρατηρήσει τα παραπάνω συμπτώματα έπειτα από ένα δυνατό κρυολόγημα, φαρυγγίτιδα ή λαρυγγίτιδα. Όμως, όταν αυτά επιμένουν και μετά το πέρασμα της ασθένειας τότε ίσως πρόκειται για δυσφωνία.
Σε ποιες επαγγελματικές κατηγορίες η δυσφωνία εμφανίζεται συχνότερα;
Συνήθως τα προβλήματα φωνής και οι δυσκολίες κατά τη φώνηση εμφανίζονται κυρίως σε άτομα που το επάγγελμά τους απαιτεί την έντονη και διαρκή χρήση φωνής στο χώρο εργασίας τους. Αυτοί είναι οι λεγόμενοι «επαγγελματίες χρήστες φωνής» όπως για παράδειγμα τραγουδιστές, ηθοποιοί, ψάλτες, ιερείς, καθηγητές, δάσκαλοι, εργαζόμενοι σε τηλεφωνικά κέντρα κ.α.
Αίτια των Διαταραχών Φωνής
Οι διαταραχές της φωνής μπορεί να οφείλονται σε:
Α) Λειτουργικά Αίτια
- Λανθασμένη χρήση της φωνής κυρίως από άτομα που χρησιμοποιούν τη φωνή στη δουλειά τους (επαγγελματίες χρήστες φωνής π.χ. δάσκαλοι, δικηγόροι, τραγουδιστές, κ.α.).
- Χρήση τσιγάρου.
- Κακή τεχνική χρήσης της φωνής στην ομιλία, την αναπνοή ή το τραγούδι.
Β) Οργανικά Αίτια
- Καλοήθεις ασθένειες του λάρυγγα (π.χ. χρόνια λαρυγγίτιδα).
- Κακοήθεις ασθένειες του λάρυγγα (π.χ. καρκίνος λάρυγγα)
- Τραύμα ή κάκωση του λάρυγγα (π.χ. ύστερα από ατύχημα, διασωλήνωση ή εισπνοή χημικών).
- Νευρολογικές παθήσεις (π.χ. Νόσος Parkinson, Σκλήρυνση κατά πλάκας).
Γ) Ψυχοσωματικά / Ψυχολογικά Αίτια
- Καταστάσεις άγχους, μετατραυματικές εμπειρίες, κατάθλιψη κ.α.
- Ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα.
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται από ΩΡΛ Ιατρό (Φωνίατρο), εξειδικευμένο στις διαταραχές της φωνής, με τη χρήση ενδοσκοπικών μέσων. Αρκετές φορές, όταν το πρόβλημα είναι σοβαρό και αρκετά εγκατεστημένο χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση του προβληματικού ιστού (π.χ. πολύποδας ή κύστη στις φωνητικές χορδές).
Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Συνήθως, η πλειοψηφία των δυσφωνιών οφείλεται σε λανθασμένη χρήση της φωνής και γενικότερα ολόκληρου του φωνητικού μηχανισμού. Γι’ αυτό, σε όλες τις περιπτώσεις συνίσταται άμεση διάγνωση και λογοθεραπευτική αντιμετώπιση από Ειδικό Φωνοθεραπευτή, δηλαδή Λογοθεραπευτή εξειδικευμένο σε προβλήματα φωνής. Ο φωνοθεραπευτής παρέχει γνώσεις σχετικά με τη φωνητική υγιεινή και τη σωστή χρήση φωνής εξατομικευμένα στην περίπτωση του κάθε ασθενή. Κατά την διάρκεια της αποκατάστασης των προβλημάτων φωνής χρησιμοποιούνται εξειδικευμένες μέθοδοι θεραπείας της φωνής, τεχνικές και φωνητικές ασκήσεις οι οποίες στοχεύουν:
- στην εκμάθηση και χρήση της σωστής αναπνοής.
- στην ενδυνάμωση των φωνητικών χορδών και των μυών μέσω ειδικών ασκήσεων φώνησης.
- στη σταθεροποίηση και επέκταση του εύρους της φωνής με λογοθεραπευτική παρέμβαση.
- στην αύξηση της φωνητικής παραγωγής του ασθενή.
- στη βελτίωση της ποιότητας της φωνής του σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες (κοινωνικές ή επαγγελματικές).
- στη σωστή στάση του σώματος και κατά συνέπεια των οργάνων της φώνησης.
- Η φωνοθεραπευτική παρέμβαση και η σωστή εκμάθηση παραγωγής της φωνής είναι σημαντική για την αντιμετώπιση της δυσφωνίας ανεξάρτητα από την αιτία που προκλήθηκε.
Η φωνοθεραπεία είναι κλάδος ειδίκευσης της λογοθεραπείας. Το αντικείμενο ενασχόλησης του φωνοθεραπευτή διαφέρει εντελώς από εκείνο του δασκάλου φωνητικής. Η επιστήμη της φωνοθεραπείας ασχολείται με την ανθρώπινη φωνή – η οποία είναι το σημαντικότερο μέσο επικοινωνίας του είδους μας – είτε σε επίπεδο θεραπείας και αποκατάστασης ,είτε σε επίπεδο πρόληψης και αποδοτικότερης χρήσης της.
Ποιος πρέπει να κάνει Φωνοθεραπεία;
- Άτομα που θέλουν να αποκαταστήσουν τη λειτουργία της φωνής τους αφότου γίνει η διάγνωση από ωτορινολαρυγγολόγο ότι υπάρχει κάποιου είδους δυσλειτουργία, όπως λόγου χάρη στις παρακάτω περιπτώσει:
- Όζοι (κάλοι)
- Πολύποδες
- Οίδημα φωνητικών χορδών
- Παράλυση φωνητικών χορδών
- Φωνητική κόπωση
- Δυσκολία έντασης και προβολής της φωνής
- Άτομα που θέλουν να εξελίξουν τις φωνητικές τους ικανότητες όπως
- Τραγουδιστές
- Ομιλητές
- Δάσκαλοι
- Καθηγητές
- Ηθοποιοί
- Ραδιοφωνικοί παραγωγοί
- Δικηγόροι
- Ψάλτες
- Και οποιοσδήποτε άλλος θέλει να μάθει πως να κάνει την φωνή του «εργαλείο» ,για να επικοινωνεί αποτελεσματικότερα.
Μερικές χρήσιμες συμβουλές προς όλους:
- Προσπαθήστε να μην επικοινωνείτε φωνάζοντας
- Μην ψιθυρίζετε. Σε αντίθεση με ότι πιστεύουν οι περισσότεροι το να ψιθυρίζει κανείς, καταπονεί τις φωνητικές χορδές.
- Η καφεΐνη, η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα ξεραίνουν τις φωνητικές χορδές μας. Περιορίστε τα.
- Οι φωνητικές χορδές πρέπει να είναι πάντα ενυδατωμένες. Πίνετε 6-8 ποτήρια νερό ημερησίως.
Η φωνή μας είναι ο «καθρέφτης» μας. Ο ήχος της φωνής σας, μαζί με την χροιά, την προφορά και τον τόνο της, επιδρά με πολλούς διαφορετικούς τρόπους στο μυαλό των ανθρώπων.
Να θυμάστε πως η ανθρώπινη φωνή είναι ένας από τους ωραιότερους ήχους του κόσμου.