Από τη στιγμή που ανακοινώνεται μια εγκυμοσύνη ή υιοθεσία, οι περισσότεροι γονείς δέχονται πολλές προτάσεις για το πώς να μεγαλώσουν το παιδί τους. Οι παιδίατροι παρέχουν πληροφορίες σε νέους γονείς σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια των βρεφών. Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας προσφέρουν εκτενείς και συχνά αντιφατικές συμβουλές σχετικά με τη γονική μέριμνα. Τα μέλη της οικογένειας μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το τι είναι καλύτερο για ένα παιδί, τα οποία επηρεάζονται με τη σειρά τους από τη δική τους πατρική οικογένεια.

Η γονική φροντίδα μπορεί να μετασχηματισθεί σε μια ικανοποιητική και ολοκληρωτική εμπειρία. Ωστόσο, κάποιες φορές ενδέχεται να είναι δύσκολη και χρονοβόρα. Οι γονείς καλούνται να φροντίζουν για τις καθημερινές ανάγκες του βρέφους ή του παιδιού τους, καθώς και για την ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής. Αυτές περιλαμβάνουν: δεξιότητες καθημερινής ζωής, κοινωνικές δεξιότητες και κατάλληλες συμπεριφορές. Οι γονείς με περισσότερα από ένα παιδιά οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη την προσωπικότητα του καθενός παιδιού ξεχωριστά.

Οι γονείς μπορεί να αισθάνονται επιφορτισμένοι από τις πληροφορίες και τις συμβουλές άλλων ή μεγαλύτερων γονέων. Μπορεί να μην είναι σίγουροι για το τι είναι καλύτερο για το παιδί τους. Έτσι μπορούν να απευθυνθούν σε παιδίατρο, θεραπευτή ή άλλο ειδικό για συμβουλές. Οι ειδικοί στην παιδική ψυχολογία και ανάπτυξη γενικά συμφωνούν ότι καμία μέθοδος γονικής μέριμνας δεν είναι «καλύτερη». Ακόμη, οι γονείς μπορεί να θέλουν να δοκιμάσουν διαφορετικά στυλ γονικής φροντίδας προκειμένου να αποφασίσουν ως προς το ποια λειτουργεί περισσότερο αποτελεσματικά για την οικογένειά τους.

Οι νέοι γονείς και οι γονείς που αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκολίες ή αντιμετωπίζουν ζητήματα ψυχικής υγείας μπορεί να επωφεληθούν από την υποστήριξη ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας. Ένας θεραπευτής ή σύμβουλος μπορεί να βοηθήσει τους γονείς σε δύσκολες καταστάσεις ή συμπεριφορές.

Οι βασικές αρχές φροντίδας αφορούν: στη διατήρηση της ασφάλειας των παιδιών, στο να ακούμε τα παιδιά και να αφιερώνουμε χρόνο μαζί τους, στην παροχή στοργής, τάξης και συνέπειας, στον καθορισμό και την εφαρμογή λογικών και σαφών ορίων για τα παιδιά, στη διακριτική παρακολούθηση των φιλικών σχέσεων που κάνουν τα παιδιά, στην αναζήτηση βοήθειας για τυχόν ιατρικές ή συμπεριφορικές ανησυχίες.

Ιδιαίτερα βοηθητική είναι η συμβουλευτική διαδικασία όταν στην οικογένεια κάποιο μέλος λαμβάνει μια διάγνωση. Η κατάσταση για το γονιό που το παιδί του λαμβάνει διάγνωση, που μπορεί να το εντάσσει σε «ειδική» κατηγορία, πχ. αυτισμός, διαβήτης, μαθησιακές δυσκολίες, κτλ. είναι δύσκολη και ψυχοφθόρα. Στην περίπτωση αυτή χρήσιμη είναι η συμβουλευτική διαδικασία.

Πιο συγκεκριμένα κατά τη συμβουλευτική διαδικασία δίνεται έμφαση στην:

Η ίδια η διάγνωση είναι συχνά τραυματική για τους γονείς. Μπορεί να είναι μια εξαντλητική διαδικασία που ενδέχεται να διαρκέσει αρκετό χρόνο, με πολλαπλές επισκέψεις σε αρκετούς διαφορετικούς επαγγελματίες. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, οι γονείς συνήθως αντιμετωπίζουν πολλά και συχνά αντιφατικά συναισθήματα, όπως άγχος, ενοχή, υπερβολική ανησυχία, ελπίδα και φόβο για το μέλλον, αλλά και αρκετή αναμονή. Πολλοί γονείς καταλήγουν να λένε ότι το παιδί τους δεν πληροί τις προϋποθέσεις για την όποια διάγνωση και οδηγούνται σε αδιέξοδο, με περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις.

Ωστόσο, είτε τελικά λάβουν τη διάγνωση ή όχι, η θλίψη που εμφανίζεται είναι πολύ πραγματική. Συχνά, η κατανόηση των σταδίων της θλίψης και η γνώση ότι μπορεί να ακολουθεί κυκλική πορεία, βοηθά τους γονείς να προσαρμοστούν. Όλοι αντιδρούν διαφορετικά στη θλίψη και ο τρόπος που αντιδρά κανείς έχει μεγάλη σχέση με το τι συνέβη και αν το αντιμετώπισε κατάλληλα. Ένα άτομο μπορεί να χρειαστεί θεραπευτική ή συμβουλευτική παρέμβαση προκειμένου να λάβει βοήθεια στο να ξεπεράσει το σοκ ή τον πόνο της αρχικής διάγνωσης.

Η ανατροφή ενός παιδιού που εμπίπτει σε μια ειδική κατηγορία μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από τη γονική φροντίδα ενός «τυπικού» παιδιού. Υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως επίσης, εκπαιδευτικές αποφάσεις που πρέπει να επιληφθούν, ιατρικές παρεμβάσεις, θέματα ασφάλειας και θεραπευτικές αποφάσεις. Αρκετές φορές, ενυπάρχουν συνακόλουθα ιατρικά ζητήματα και προβλήματα αυτορρύθμισης. Οι γονείς σε όλη αυτή τη διαδικασία ενδέχεται να είναι απίστευτα συγκλονισμένοι και μπερδεμένοι, καθώς αντιμετωπίζουν πολλές διαφορετικές δυσκολίες και προκλήσεις.

Για το λόγο αυτό ένας σύμβουλος που είναι πεπειραμένος στις ανάγκες των οικογενειών με παιδιά με ειδικές ανάγκες κρίνεται ζωτικής σημασίας. Ένας τέτοιος επαγγελματίας μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να δώσουν προτεραιότητα στις ανάγκες και να μειώσουν το άγχος που σχετίζεται με τις δυσκολίες της διάγνωσης.

Έχει αναφερθεί ότι οι γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες ή που έχουν να διαχειριστούν σοβαρά και χρόνια προβλήματα υγείας, έχουν ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό διαζυγίου και συζυγικής διαφωνίας από τους γονείς τυπικών παιδιών. Αυτό σίγουρα δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς οι στρεσογόνοι παράγοντες είναι γενικά μεγαλύτεροι. Ωστόσο, η ίδια η διάγνωση του αυτισμού δεν καταστρέφει μια σχέση, αλλά η αντίδραση των γονέων σε αυτήν, υπάρχει πιθανότητα, να την επηρεάσει θετικά ή αρνητικά.

Μια διάγνωση που ανατρέπει τις ισορροπίες στην οικογένεια, τείνει να φέρει στην επιφάνεια αρκετά ζητήματα που ενυπήρχαν ήδη στη γονεϊκή σχέση. Ένας σύμβουλος, ο οποίος συμμερίζεται το συνεχές άγχος που εντοπίζεται σε μια τέτοια οικογένεια, είναι δυνατόν να βοηθήσει ένα ζευγάρι να πλοηγηθεί στις δυσκολίες ενώ παραμένουν συνδεδεμένοι.

Αυτό δεν συμβαίνει εν μία νυκτί. Πρόκειται για μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο, υπομονή και επιμονή. Αλλά τα αποτελέσματα αξίζουν τον κόπο, καθώς πολλές έρευνες αποδεικνύουν ποσοτικά και ποιοτικά τα οφέλη της συμβουλευτικής.

Το άγχος αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα, καθώς μπορεί κυριολεκτικά να καταστήσει κάποιον «άρρωστο». Προκειμένου να διατηρηθεί η σωματική και ψυχική ισορροπία, κρίνεται απαραίτητη η εκμάθηση αποτελεσματικών τρόπων διαχείρισης του άγχους. Το καθημερινό άγχος ενός γονέα είναι τεράστιο, συνεχές και πολυεπίπεδο. Για το λόγο αυτό χρειάζεται να του παρέχεται ενδιαφέρον και υποστήριξη, επικυρώνοντας τις προσπάθειες που ο ίδιος καταβάλει κατά τη γονική μέριμνα και ενθαρρύνοντας τις δεξιότητες αυτο-φροντίδας Η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσει τους γονείς μέσα από μια δύσκολη περίοδο, αλλά και να χρησιμοποιηθεί σε συνεχή βάση, καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους ως γονέα. Μερικοί από τους γονείς συμμετέχουν ενεργά στη θεραπευτική διαδικασία, άλλοι επανέρχονται κατά καιρούς ή σε δύσκολες περιόδους, ενώ άλλοι παρακολουθούν τακτικά τη θεραπεία για χρόνια, ακόμη και όταν το παιδί τους μεγαλώσει.

Λέγεται ότι δεν μπορούμε να δώσουμε από ένα άδειο φλιτζάνι, ότι πρέπει να φορέσουμε τις δικές μας μάσκες οξυγόνου πριν βοηθήσουμε τους άλλους.

Εάν είστε ο γονέας ενός παιδιού (με ή χωρίς δυσκολίες), η συμβουλευτική μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στον τρόπο με τον οποίο «παίζετε τα χαρτιά που σας έχουν μοιραστεί». Στο τέλος, πρόκειται για μια κερδισμένη παρτίδα για όλη την οικογένειά σας.

Βιβλιογραφία:

  1. Cohen, S., Janicki-Deverts, D., Doyle, W. J., Miller, G. E., Frank, E., Rabin, B. S., & Turner, R. B. (2012). Chronic stress, glucocorticoid receptor resistance, inflammation and disease risk. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109, 5995-5999.
  2. Hartley,L., Barker, T., Seltzer, M. M., Floyd, F., Greenberg, J., Orsmond, G., & Bolt, D. (2010). The relative risk and timing of divorce in families of children with an autism spectrum disorder. Journal of Family Psychology 24(4): 449-457.
  3. Naseef, R., & Freedman, B. (2012). A diagnosis of autism is not a prognosis of divorce. Autism Advocate. Fall: 9-12.