Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν και σε αρκετές περιπτώσεις καθορίζουν την επαγγελματική επιλογή του νέου αποτελεί η οικογένεια στη στενή όσο και ευρύτερη μορφή της. Οι προσδοκίες των γονέων σχετικά με τα παιδιά τους περιλαμβάνουν και την επαγγελματική αποκατάσταση και τα όνειρά τους ξεκινούν πολλές φορές και πριν τη σύλληψη του παιδιού .
Καθώς μάλιστα η οικογένεια είναι ο πρώτος και σημαντικότερος παράγοντας διαμόρφωσης και ανάπτυξης των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του παιδιού καθώς και εκμάθησης κοινωνικών δεξιοτήτων, η συμβολή της στην πορεία της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας καταγράφεται ως καθοριστικής σημασίας. Το σύνολο των γνώσεων που διαθέτουν οι γονείς, καθώς και το σύνολο των στάσεων και πεποιθήσεων που έχουν αποκρυσταλλώσει τόσο από την οικογένεια καταγωγής τους όσο και μέσα από τις προσωπικές τους εμπειρίες αποτελούν παράγοντες που με τη διαδικασία της κοινωνικής μάθησης συμβάλλουν και κάποτε δυστυχώς κατεθύνουν τις επιλογές των παιδιών τους σε όλες της εκφάνσεις της ζωής τους. Έτσι ένας γιός πρέπει να γίνει μηχανικός για να διαδεχτεί τον πατέρα στο γραφείο ή η κόρη γιατρός για να συνεχιστεί το καλό όνομα της οικογένειας, παραβλέποντας την προσωπικότητα, τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις αλλά και τις ικανότητες του νέου ανθρώπου.
Όσον αφορά τη συμβολή των γονέων στην επιλογή της επαγγελματικής κατεύθυνσης των παιδιών, αυτή πραγματοποιείται μέσα από τις παρακάτω διαδικασίες:
Σε μια πρώτη περίπτωση, τα παιδιά στρέφονται προς το επάγγελμα των γονέων με τη βεβαιότητα πως τα οφέλη που οι γονείς αποκόμισαν μετά τα τόσα χρόνια εργασίας σε οικονομικό, κοινωνικό, ηθικό, πελατειακό επίπεδο θα τους οδηγήσει αναμφισβήτητα και σε δική τους επαγγελματική καταξίωση με αρωγό το καλό όνομα που θα τους ακολουθεί.
Άλλοτε πάλι η ανάγκη των γονέων για πραγμάτωση των δικών τους ανεκπλήρωτων επαγγελματικών προσδοκιών μέσω των επιλογών των παιδιών τους – με την πεποίθηση ότι η ίδια η φύση κάποιων επαγγελμάτων εξασφαλίζει την επαγγελματική αποκατάσταση ή το κύρος ή την καταξίωση που τόσο έντονα διεκδικούν για τη κοινωνική προβολή της οικογενείας τους- υπαγορεύει την τάση τους να κατευθύνουν τα παιδιά ώστε να ακολουθήσουν σπουδές στη τριτοβάθμια εκπαίδευση, υποτιμώντας τα λεγόμενα τεχνικά επαγγέλματα.
Τα αποτελέσματα των παραπάνω περιπτώσεων ποικίλλουν και σίγουρα είναι λιγότερο θετικά από τις περιπτώσεις εκείνες που οι γονείς από πολύ νωρίς παρέχουν στα παιδιά τους το απαραίτητο γνωστικό, συναισθηματικό και κοινωνικό υπόβαθρο προκειμένου να διαμορφώσουν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα, δείχνοντας εμπιστοσύνη στην κρίση και πνευματική τους ωριμότητα αποδεχόμενοι τα ιδιαίτερά τους χαρακτηριστικά και τις ανάγκες τους. Ο ρόλος των γονέων είναι να καθοδηγούν χωρίς να δυναστεύουν, να ακούν και όχι να ελέγχουν, να ενθαρρύνουν χωρίς να χειραγωγούν, να καταννοούν χωρίς να είναι αφοριστικοί.
Η επιλογή της επαγγελματικής σταδιοδρομίας αναμφισβήτητα αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές και καθοριστικές αποφάσεις στη ζωή ενός ανθρώπου και για το λόγο αυτό καλό είναι να αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα από την οικογένεια του νέου ατόμου.
Κατερίνα Τζαβαλιά-Δούλη
Ψυχολόγος